Roken en het effect van een retorische vraag.

Nieuw onderzoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen toont iets aan wat we eigenlijk allemaal wel weten, en waar we in therapie veel gebruik van maken... maar het helpt wellicht om hier bewuster van te zijn in het dagelijks leven:

De onderzoekers, die de aandacht richten op rookgedrag (maar de conclusies gelden voor veel vormen van gedrag) concluderen dat als je rokers het gezondheidsrisico van hun sigaret wilt laten inzien dat je dan beter een retorische vraag op het sigarettenpakje kunt zetten dan een medisch feit.

De teksten als ‘Rokers sterven jonger’ of ‘Roken is dodelijk’ of foto’s van zwartgeteerde longen en zieke mensen, zoals ik deze laatst in Thailand op pakjes sigaretten zag, verliezen al heel snel hun effect.

In veel gevallen wordt er zelfs afweer getriggerd: het roept innerlijk commentaar op als ‘Ik rook niet over mijn longen...’, ‘mijn opa is 94 geworden en rookte elke dag’ etcetera.

Een vraag, daarentegen, heeft de neiging om aan te zetten tot onbewust doorzoeken. Ons onderbewuste heeft namelijk de automatische neiging om met iedere vraag en iedere onduidelijkheid aan de slag te gaan. Automatisch gaan we een antwoord zoeken naar bijvoorbeeld de vraag: “Welke consequenties heeft dit voor je longen?”

Dat zoeken doen we in een onbewust proces en daar ligt nu juist het nut van retorische vragen op bijvoorbeeld een pakje sigaretten: in een innerlijk zoekproces wordt onbewust een vraag beantwoord. 

De kans dat hier een effect vanuit gaat, is veel groter, omdat het antwoord uit de persoon zelf komt. De roker biedt geen weerstand aan al die belerende teksten, maar komt zelf diep van binnen tot een antwoord. Daarmee is er als het ware een zaadje geplant waarin de roker zelf iets bedenkt als reactie op een eerder gelezen vraag.

In het onderzoek werden rokers met diverse pakjes sigaretten geconfronteerd. En het bleek dat de rokers van pakjes met een retorische vraag een tijdje later hun gezondheidsrisico’s door het roken ernstiger inschatten dan de rokers die pakjes sigaretten rookten met teksten of plaatjes.